به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بلاغ، طرح پزشک خانواده یکی از برنامههای کلان نظام سلامت در ایران است که با هدف بهبود دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش هزینههای درمان و افزایش کیفیت خدمات اجرا شده است.
این طرح در استان مازندران از حدود ۱۱ سال پیش آغاز شده، اما همچنان با مشکلات متعددی مواجه است که باعث کندی روند اجرای آن و نارضایتی بیماران و پزشکان شده است.
در این گزارش به مهمترین چالشهای این طرح در مازندران پرداخته میشود.
کمبود نیروی انسانی و پزشکان متخصص
یکی از مشکلات عمده در اجرای طرح پزشک خانواده، کمبود پزشکان عمومی و متخصص در مناطق روستایی و حتی شهری استان مازندران است چرا که بسیاری از پزشکان به دلیل حقوق و مزایای پایین و نبود امکانات مناسب، تمایلی به همکاری در این طرح ندارند.
همچنین، پزشکان خانواده حجم زیادی از بیماران را باید پوشش دهند که باعث کاهش کیفیت خدمات و افزایش نارضایتی بیماران میشود.
علی جعفریان مشاور عالی و جانشین وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که آبانماه به مازندران سفر کرده بود در جلسهای با جمعی از پزشکان خانواده مازندران مسائل و مشکلات روند اجرای طرح ملی پزشک خانواده را بررسی کردند.
وی معتقد بود که پزشک خانواده و نظام ارجاع مورد توجه دولت است و باید مشکلات پیش روی آن رفع شود.
علی جعفریان با تاکید بر اینکه در این دوره نگاه ویژه به حوزه سلامت داریم و دلیل آن آشنایی رئیس جمهور به این حوزه است ادامه داد: پزشک خانواده و نظام ارجاع مورد توجه دولت است و باید نظام مسائل و مشکلات احصا شود.
نارضایتی بیماران از کیفیت خدمات در طرح پزشک خانواده
یک متخصص پزشک خانواده که خواست نامی ازش برده نشود نیز یکی از چالشهای جدی این طرح را کمبود مراکز درمانی، تجهیزات پزشکی و داروخانههای مجهز در برخی مناطق استان عنوان کرد و گفت: نبود آزمایشگاهها و مراکز تصویربرداری مجهز در نزدیکی این مراکز، بیماران را مجبور میکند که برای انجام آزمایشها و تصویربرداریهای پزشکی به شهرهای بزرگتر مراجعه کنند که این امر موجب افزایش هزینههای درمان و اتلاف وقت بیماران میشود.
وی بیان کرد: بسیاری از بیماران نسبت به کیفیت خدمات ارائهشده در طرح پزشک خانواده ابراز نارضایتی میکنند، زمان انتظار بالا برای ویزیت پزشک، عدم دسترسی سریع به متخصصان، و محدودیت در تجویز دارو از جمله مشکلاتی است که بیماران با آن مواجهاند. همچنین، برخی بیماران از روند ارجاع به پزشکان متخصص شکایت دارند و معتقدند که این سیستم، روند درمان آنها را کند کرده و باعث افزایش مشکلات سلامتیشان شده است.
یکی از بخشهای مهم طرح پزشک خانواده، سیستم ارجاع بیماران به پزشکان متخصص است. در مازندران، این سیستم با مشکلات فراوانی مواجه است.
بسیاری از بیماران معتقدند که پزشکان عمومی گاهی بدون معاینه دقیق، آنها را به متخصص ارجاع نمیدهند، در حالی که در موارد دیگر، ارجاعهای غیرضروری باعث شلوغی بیش از حد مطب پزشکان متخصص میشود.
به گفته برخی از بیماران؛ ناهماهنگی میان پزشکان عمومی و متخصصان و نبود یک سیستم یکپارچه الکترونیکی برای انتقال اطلاعات بیمار، مشکلات زیادی را به همراه دارد.
یکی دیگر از چالشهای جدی در اجرای طرح پزشک خانواده در مازندران، تأخیر در پرداخت مطالبات پزشکان است چرا که بسیاری از پزشکان از تأخیر طولانی در دریافت حقالزحمه خود شکایت دارند که این امر موجب کاهش انگیزه آنها برای همکاری در این طرح شده است.
یکی دیگر از مشکلات موجود، عدم آگاهی کافی مردم درباره مزایای طرح پزشک خانواده و نحوه استفاده صحیح از خدمات آن است.
بسیاری از بیماران هنوز نمیدانند که برای دریافت خدمات تخصصی باید ابتدا به پزشک خانواده مراجعه کنند. این ناآگاهی باعث سردرگمی بیماران و نارضایتی آنها شده است.
برخی از مردم به دلیل تجارب نامناسب گذشته، به این طرح اعتماد ندارند و ترجیح میدهند بهصورت مستقیم به پزشکان متخصص مراجعه کنند، که این امر باعث کاهش اثربخشی سیستم ارجاع شده است.
لزوم اصلاح ساختار پزشک خانواده و بهبود خدمات درمانی
محمدصادق رضایی سرپرست دانشگاه علوم پزشکی مازندران در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی«بلاغ» با تأکید بر اینکه سلامت جامعه اولویت نخست دانشگاه است، اظهار کرد: برای ما مهمترین شاخص ارزیابی عملکرد، سلامت بیدغدغه مردم است، هر تصمیمی که این اصل را به خطر بیندازد، مردود خواهد بود چرا که دانشگاه علوم پزشکی مازندران متعهد است که با تمام توان، سلامت مردم را تأمین و تضمین کند.
وی در ادامه به مشکلات اجرای طرح پزشک خانواده در استان اشاره کرد و گفت: با وجود گذشت بیش از ۱۰ سال از اجرای این طرح، هنوز به اهداف مورد نظر نرسیدهایم.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی مازندران بیان کرد: یکی از مشکلات اساسی این طرح، نبود راهنمای بالینی مناسب در سیستم نرمافزاری پزشکان خانواده است که موجب شده این پزشکان نتوانند خدمات بهینهای ارائه دهند.
نظام ارجاع، اصولی پیادهسازی شود
رضایی به نبود سیستم ارجاع مناسب در این طرح اشاره و تأکید کرد: دانشگاه علوم پزشکی مازندران در تلاش است تا این مشکلات را رفع کند و نظام ارجاع را به صورت اصولی پیادهسازی کند.
وی تأکید کرد: دانشگاه علوم پزشکی مازندران تلاش میکند عدالت را در پرداختها رعایت کند و در حد توان خود، شرایط رفاهی کارکنان را بهبود بخشد.
رضایی با تأکید بر اینکه دانشگاه علوم پزشکی مازندران در مسیر توسعه و بهبود خدمات درمانی با جدیت گام برمیدارد، اظهار کرد: با وجود تمامی مشکلات مالی و چالشهای پیش رو، دانشگاه علوم پزشکی مازندران مصمم است که توسعه خدمات درمانی را متوقف نکند و شرایط بهتری را برای مردم و کارکنان فراهم کند.
توسعه زیرساختهای درمانی
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی مازندران، راهبرد کلیدی دانشگاه را توجه به معیشت کارکنان عنوان کرد و افزود: برای اینکه یک فرد بتواند صادقانه و با انگیزه به دانشگاه خدمت کند، باید از نظر معیشتی تأمین باشد. ما به عنوان یک مجموعه دانشگاهی وظیفه داریم شرایطی را فراهم کنیم که کارکنان ما از نظر اقتصادی دغدغهای نداشته باشند و در کنار آن، رفاه آنان نیز تأمین شود.»
رضایی در ادامه سخنان خود به اهمیت نیروی انسانی در دانشگاه علوم پزشکی مازندران اشاره کرد و گفت:ما بزرگترین سرمایه خود را نیروی انسانی میدانیم اگر بتوانیم کارکنان خود را از نظر علمی و حرفهای توانمند سازیم و آنان را در جایگاههای مناسب به کار بگیریم، قطعاً در دستیابی به اهداف دانشگاه موفقتر خواهیم بود.
وی تأکید کرد: رضایت نیروی انسانی، یکی از مهمترین عوامل موفقیت دانشگاه است و دانشگاه برنامههایی برای ارتقای مهارتها و توانمندیهای کارکنان خود تدوین کرده است.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی مازندران با اشاره به اهمیت توسعه زیرساختهای درمانی، تأکید کرد که این روند نباید متوقف شود.
رضایی در این خصوص با اعلام اینکه با وجود بدهیهای سنگین و محدودیت منابع دولتی، نباید توسعه زیرساختهای درمانی را متوقف کنیم، ادامه داد: توقف توسعه در بخش بهداشت و درمان، خسارات جبرانناپذیری به مردم و سیستم سلامت وارد خواهد کرد.
وی به سه راهکار اصلی دانشگاه برای تأمین منابع مالی و ادامه روند توسعه اشاره کرد و افزود: دانشگاه از طریق حل مشکلات املاک و اراضی خود و تعامل با نهادهایی مانند بنیاد علوی، در حال تأمین منابع مالی است تا بتواند پروژههای خود را به سرانجام برساند.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی مازندران با تأکید بر نقش خیرین در پیشبرد اهداف دانشگاه گفت: برای جذب کمکهای خیرین داخلی و خارجی برنامهریزی دقیقی انجام دادهایم و این ظرفیت بسیار مهم است و میتواند در تأمین منابع مورد نیاز دانشگاه نقش مهمی ایفا کند.
رضایی با اشاره به اینکه بسیاری از شرکتها و صنایع مستقر در استان از امکانات آن بهره میبرند اما درآمد خود را در خارج از استان هزینه میکنند، گفت: تلاش میکنیم تا مالیات این شرکتها را به صورت نشاندار برای حوزه سلامت استان اختصاص دهیم تا بتوانیم منابع مالی پایدار ایجاد کنیم.
تمرکز بر مسئله جوانی جمعیت و آینده جمعیتی استان
وی در بخش دیگری از سخنان خود، به موضوع جوانی جمعیت و کاهش نرخ موالید در استان مازندران اشاره کرد و این موضوع را یکی از چالشهای جدی آینده عنوان کرد.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی مازندران ادامه داد: استان مازندران در زمینه موالید، جزو استانهای پایین کشور محسوب میشود اگر این روند ادامه پیدا کند، طی ۴۰ سال آینده جمعیت استان به نصف کاهش مییابد و این موضوع تبعات گستردهای از جمله کاهش نیروی کار، تعطیلی مدارس و افزایش هزینههای درمانی را به دنبال خواهد داشت.
رضایی تأکید کرد: دانشگاه علوم پزشکی مازندران، این موضوع را با جدیت دنبال میکند و در تمامی شهرستانها بازدیدهایی انجام داده تا ترکیب جمعیتی را مورد بررسی قرار دهد و برنامههای لازم برای حل این معضل تدوین کند.
نتیجهگیری و چند پیشنهادات
طرح پزشک خانواده، اگر بهدرستی اجرا شود، میتواند تأثیرات مثبتی بر سلامت جامعه و کاهش هزینههای درمان داشته باشد. اما مشکلات متعددی که در استان مازندران در این زمینه وجود دارد، مانع از اجرای موفق این طرح شده است.
برای بهبود وضعیت اجرای این طرح، مواردی پیشنهاد میشود که میتوان به پرداخت بهموقع حقوق و مزایای پزشکان و افزایش تعرفههای خدمات آنها اشاره کرد که به به افزایش انگیزه همکاری آنها در این طرح کمک کند.
تجهیز مراکز درمانی و ایجاد آزمایشگاهها و داروخانههای مجهز در مناطق دورافتاده، میتواند کیفیت خدمات را بهبود بخشد و طراحی یک سیستم یکپارچه الکترونیکی برای ارتباط بهتر بین پزشکان عمومی و متخصصان ضروری است.
برگزاری برنامههای آموزشی و تبلیغاتی برای آشنایی مردم با مزایای طرح پزشک خانواده میتواند مشارکت آنها را افزایش دهد و ارتقاء سامانههای ثبت اطلاعات پزشکی و نوبتدهی الکترونیکی برای جلوگیری از مشکلات ناشی از نقص در پروندههای سلامت بیماران ضروری است.
با انجام این اصلاحات، میتوان امیدوار بود که اجرای طرح پزشک خانواده در مازندران بهبود یابد و خدمات بهتری به مردم ارائه شود.